|
Strona 18 z 22 Polskie noże wojskowe
Bagnet wz. 22 powstał w oparciu o konstrukcję austriackiego bagnetu wz. 1895 (do karabinów Manlicher) oraz bagnetów niemieckich. Przeznaczony był do montowania na karabinie Mauser wz. 98. Produkowano go w latach 1922-1924 w Zbrojowni nr 4 w Krakowie.
Bagnet wz. 24, następcą i zmodyfikowaną wersją wz. 22. Konstrukcja była masywniejsza od poprzedniej, pomiędzy głowicą, a jelcem zamontowano listwę (osłonę) przeciwogniową, nie nacinano też w tym bagnecie śruby blokady. Wytwarzano go w Fabryce Towarzystwa Motorów "Perkun" w Warszawie. Kolejnymi modelami przejściowymi były bagnety wz. 25 i wz. 27 również produkowane w Fabryce Towarzystwa Motorów "Perkun" w Warszawie.
Bagnet wz. 28, ze względu na zmienioną, między innymi, konstrukcję jelca przystosowany był do montowania z każdym systemem karabinu Mauser wz. 98. Wytwarzano go w Fabryce Towarzystwa Motorów "Perkun" w Warszawie oraz Fabryce Broni w Radomiu.
Bagnet wz. 29, następca wz. 28. Usunięto w nim zbędną, ze względu na dokładniejsze wykonanie blachę chroniącą grzbiet rękojeści. Bagnety te miały bardziej kanciastą rękojeść niż ta w wz. 28, a pochewka do nich była znacznie grubsza. Wytwarzano je w Fabryce broni w Radomiu oraz w Fabryce Towarzystwa Motorów "Perkun" w Warszawie.
Bagnet wz. 29 fosforanowany. Produkowany przez przez Fabrykę Towarzystwa Motorów "Perkun" w Warszawie oraz Fabrykę Broni w Radomiu.
Bagnet wz. 29 tzw. "mobilizacyjny". Ostatni z bagnetów tej serii, produkowany w 1939 roku przez Fabrykę Broni w Radomiu.
Nóż oddziałów dywersyjnych Armii Krajowej. Serię 300 noży wykonał w 1943 roku na zlecenie "Ubezpieczalni" w konspiracyjnej Montowni nr 5 w Krakowie Edward Siekierka ps. "Śliwa". Nóż ze zdjęcia jest, według właściciela, właśnie nożem AK, lecz pewności na to nie ma żadnej. Wątpliwości są duże, zwłaszcza zważywszy na to, że niezwykle podobne noże wytwarzano przed wojną w wytwórni Gerlach. Nóż Gerlacha w firmowym katalogu nosił numer 153 i był przeznaczony do uboju.
Polski nóż saperski (zwiadowcy) wytwarzany przez Gerlacha od początku lat pięćdziesiątych do początku lat sześćdziesiątych XX wieku, wzorowany na radzieckim nożu z czasów II WŚ. Zastąpiony przez składany nóż saperski.
Nóż szturmowy wz. 55 opracowany na bazie radzieckiego noża ZIK wz. 40. Wytwarzany w latach 1955-1957 w Zakładach Metalowych w Radomiu.
Bagnety typu 56-X-212 (56-H-212) do karabinka AK, wytwarzane na licencji radzieckiej w Zakładach Metalowych w Radomiu od 1957 r do 1969 r. (56-H-212) oraz w latach 1970 i 1974 (56-X-212). Na jelcu bagnetów z pierwszych serii nanoszono oznaczenie kodowe zakładu (11 w owalu), znak odbioru wojskowego PW oraz rok produkcji. Na partiach bagnetów 56-X-212 wykonanych w 1970 i 1974 roku nanoszono oznaczenie kodowe zakładu i rok produkcji.
Nóż płetwonurka. Noże wytwarzane przez firmę Gerlach od początku lat sześćdziesiątych do lat osiemdziesiątych XX wieku. Rękojeść aluminiowa. W nożach z pierwszych serii rękojeść miała naturalną barwę metalu, w późniejszych seriach barwiono ją na żółto.
Nóz marynarski (bosmański) wytwarzany od 1965 roku przez fabrykę Gerlacha w Drzewicy. Pierwotnie nie posiadał otwieracza do konserw i butelek, a zamiast uszka miał otwór na linkę. W późniejszych wersjach zrezygnowano z otworu na linkę, w zamian nóż wyposażono w strzemiączko (uszko). W 1975 roku do konstrukcji dodano otwieracz do puszek i butelek. Po 1989 roku produkowana była przez firmę funkcjonującą jako Gerlach S.A. również wersja noża przeznaczona dla celów komercyjnych, grawerowana techniką gilosz, na której rękojeści wyryto koło sterowe, kotwicę, różę wiatrów oraz ozdobny napis Gerlach, a na głowni umieszczono żaglowiec i napis Gerlach (oprócz puncy).
Nóż marynarski (bosmański) Gerlach w starszej wersji.
Nóż spadochronowy wz. 1965 to specjalistyczna konstrukcja opracowana przez Zdzisława Werschnera i przeznaczona dla wojsk powietrzno-desantowych. Wytwarzano ją w latach 1965-1987 w łódzkiej Wifamie. Rękojeści do noży z pierwszych serii dostarczały Zakłady Metalowe "Łucznik" w Radomiu, były one mocowane do trzpienia za pomocą nitów. W późniejszym okresie zrezygnowano z tego rozwiązania, a noże w całości wytwarzano już w Łodzi. Na głowniach nanoszono oznaczenie kodowe zakładu (53 w owalu), litery WP-D (Wojska Powietrzno-Desantowe) oraz numery seryjne. W latach dziewięćdziesiątych wyprodukowano krótką serię noży kolekcjonerskich, różniły się one znakowaniem od noży wojskowych.
Unikatowy, automatyczny (wyrzut głowni), wieloczynnościowy nóż wojskowy wz. 69 przeznaczony dla jednostek specjalnych, pododdziałów rozpoznawczych i wojsk powietrznodesantowych. Wyprodukowany w jednej serii liczącej 3000 sztuk (za Z. Gwóźdź) w "Wifamie" w Łodzi.
Noże saperskie wytwarzane przez firmę Gerlach (poza metalowym, to wersja cywilna). Pierwszą wersję opracowano w 1963 roku na bazie niemieckiego noża Mercator, produkowano ją w latach 1963-1971. Drugą, o całkowicie już zmienionej konstrukcji wytwarzano w latach 1972-1978; kolejną wersję, w której zmodyfikowano kształt blokady, wytwarzano od 1979 do, prawdopodobnie, 1992 roku (92 to najstarsze oznaczenie, które widziałem). Noże te miały tekstolitowe okładziny i wchodziły w skład wojskowych zestawów minerskich. W latach dziewięćdziesiątych zastąpiono tekstolit tworzywem sztucznym (kolor czerwony i czarny); noże z czarnymi okładzinami wchodziły w skład zestawu minerskiego ZMR-89. Konstrukcja noży z drugiej i trzeciej wersji stanowiła bazę dla całej serii składanych noży myśliwskich i wędkarsko-myśliwskich, przeznaczonych na rynek cywilny.
Bagnet 6H3 do karabinka AKM wytwarzany w Fabryce Broni w Radomiu w latach 1969-1972. Polskie bagnety odróżniały się od radzieckich tym, że nie miały naciętej piły. Rękojeści wytwarzano początkowo z tworzywa "Modofen", później z importowanego "AG-4W".
Bagnet 6H3 do karabinka AKM wytwarzany w Fabryce Broni w Radomiu w latach 1969-1972. Polskie bagnety odróżniały się od radzieckich tym, że nie miały naciętej piły. Rękojeści wytwarzano początkowo z tworzywa "Modofen", później z importowanego "AG-4W".
Bagnet 6H4 produkowany od 1972 roku w Zakładach Metalowych "Łucznik" w Radomiu. Do polskich bagnetów dołączano pochwę od bagnetu 6H3, od początków lat osiemdziesiątych wytwarzano pochewki z wydłużonym fartuchem izolacyjnym.
RNL czyli Ratowniczy Nóż Lotniczy. Specjalistyczny nóż przeznaczony dla pilotów wojskowych i personelu latającego, opracowany na początku lat siedemdziesiątych przez Stanisława Wawrzonka. Produkowany był do połowy lat osiemdziesiątych XX wieku w łódzkiej Wifamie.
Nóż płetwonurka, wytwarzany w latach osiemdziesiątych XX wieku przez współpracujące firmy Gerlach i Spółdzielnię "FOTO-PAM" z Krakowa. W pierwszych seriach nanoszono na rękojeści napis "NOTOTENIA" i "AKP", w późniejszych zamiast "AKP" tłoczono "EKSPLO". Nóż ten był następcą noża dla płetwonurków produkowanego przez Gerlacha.
Nóż bojowy wz. 62 KS (pierwszy z lewej), następca wz. 55.; opracowany w 1990 roku przez Grzegorza Wyrwała, Emila Pąsieka i Jacka Grzybowskiego. Noże te miały krótki trzpień i odkręcaną głowicę skrywającą schowek w rękojeści. Oprócz podstawowej wersji zaprojektowano również dwa modele alternatywne wykonane w niewielkich seriach: nóż "Comando" (pośrodku) i "Survival" (pierwszy z prawej).
Nóż bojowy wz. 62 KS. Wersje komercyjne tych noży sygnowano "EP Design", noże przeznaczone dla polskich jednostek działających w siłach IFOR i SFOR otrzymały sygnaturę "POLAND". Wojsko Polskie zakupiło w latach 1993-1994 około 3000 sztuk wz. 62 KS, oficjalnie ujednolicono wtedy również nazewnictwo ponieważ do tej pory, oprócz podstawowej wz. 62 KS stosowano też inne. Nowa nazwa to "Nóż wojskowy wz. 92", na nożach tych nanoszono numery seryjne.
Kopie noża wz. 62 KS wykonane współcześnie w firmie Militaria Łódź.
Wz. 62 KS w wersji "Survival".
Nóż "Balkan" powstał na początku lat dziewięćdziesiątych w łódzkiej firmie Sanitas, inspiracją do jego powstania była konstrukcja zaprojektowana przez Chrisa Reeva. Występował w dwóch wersjach różniących się rodzajem szlifów. Noże te nie stanowiły regulaminowego wyposażenia żołnierzy Wojska Polskiego.
Różne wersje noża "Balkan". Sanitas Łódź
Noże bojowe wz. 98 stanowiły rozwinięcie konstrukcji i modyfikację pierwowzoru, w ich przypadku zrezygnowano ze schowka w rękojeści wydłużając trzpień na całą jej długość.
Noże bojowe wz. 98 z dwoma rodzajami szlifów głowni oraz wz. 98 NZ (z piłą), wz. 89 Z (wersja wojskowa z piłą i powłoką) produkowane pierwotnie przez firmę Gerlach i Sanitas Łódź. Po przejęciu w 2009 roku firmy Sanitas przez Militaria Łódź wytwarzane są przez tą ostatnią pod oznaczeniami: wz. 98 (powłoka), wz. 98N (bez powłoki), wz. 98 A (obustronny szlif na całej długości z powłoką), wz. 98 NA (obustronny szlif bez powłoki), wz. 98 Z (z piłą i powłoką) oraz wz. 98 NZ (z piłą bez powłoki). Zamiast sygnatur na głowni umieszczane są oznaczenia modelu.
Nóż OSA powstał w 1999 roku w łódzkiej firmie Sanitas, wzorowany był na nożu rosyjskim o tej samej nazwie. Z założenia miał być narzędziem zapasowym, wspomagającym. Wytwarzany był w dwóch wersjach, z powłoką jako OSA i bez powłoki jako OSAn. Obecnie produkowany jest przez firmę Militaria Łódź pod nazwą wz. 99 OSA. Noże te nie stanowiły oficjalnego wyposażenia żołnierzy Wojska Polskiego.
Nóż Hornet produkowany we współpracy Gerlacha i Sanitas był, podobnie jak OSA narzędziem zapasowym, wspomagającym, większą wersją OSY. Nie stanowił oficjalnego wyposażenia żołnierzy Wojska Polskiego.
Nóż wojskowy wz. 1999/wz. 2000 zaprojektowany i produkowany w łódzkiej firmie "Wifama", wersja przeznaczona dla oddziałów specjalnych, zbliżona pod względem konstrukcyjnym do niemieckiego noża "ACK".
Nóż wz. 2013 Rescue. Nie jest to nóż wojskowy, ale podobno ratowniczy opracowany w Militaria Łódź na podstawie noża bojowego wz. 98, zaopatrzony w piłę i nóż do cięcia linek. Cóż... zamieszczam jako ciekawostkę.
W 2012 roku zaprezentowano dwa prototypy nowego bagnetu dla Wojska Polskiego. Pierwszy (u góry) jest projektem zaproponowanym przez Wojskową Akademię Techniczną i stanowi połączenie noża uniwersalnego z bagnetem, rękojeść wzorowano na rękojeści noży firmy ER,; drugi (u dołu) to wzór oparty na bagnecie 6H4 opracowany w Fabryce Broni w Radomiu. W obu przypadkach zaprojektowano też pochewki z możliwością troczenia do kamizelki oporządzeniowej.
Nowy nóż-bagnet Wojska Polskiego, przystosowany do montażu na karabinku MSBS 5,56. 2016 r. Fot. Jarosław Lis
Nowy nóż-bagnet w wersji paradnej (montowany do karabinka MSBS-R), przeznaczony dla Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego. 2016 r.
|
