Dionisio Liso Ferrer

Dionisio Liso Ferrer urodził się w 1942 roku. Pochodził z wielce zasłużonej dla hiszpańskiego nożownictwa rodziny, w której od blisko 400 lat nieprzerwanie wykonywano noże. Marka „Liso Sástago” pojawia się po raz pierwszy już w roku 1630 (udokumentowane) i od tego momentu sztuka nożownicza przekazywana była w tej rodzinie z ojca na syna aż do czasów współczesnych. Członkowie rodziny Liso pracowali w swojej kuźni osobiście, czasami korzystając z pomocy pracowników kontraktowych. Ostatnim współpracownikiem Dionisio Liso Ferrer był jego przyjaciel Victor Sariñena.

Saturnino Liso Minguillón (dziadek), Dionisio Liso Morer (pradziadek), Dionisio Liso Enfedaque (ojciec) i Mateo (uczeń)

Maestro Dionisio Liso pracował na co dzień wraz z żoną i córką w założonej w 1955 roku jeszcze przez swojego ojca Dionisio Liso Enfedaque zbrojowni “Armería Liso” w Saragossie. Zbrojownia ta cieszyła się doskonałą opinią, a sam Maestro Dionisio oprócz tego, że był świetnym twórcą noży był również znakomitym i uznanym rusznikarzem. Maestro dojeżdżał każdorazowo w dni powszednie do Saragossy ze swojego rodzinnego Sástago natomiast soboty i niedziele poświęcał tworzeniu noży w przydomowym warsztacie. Dionisio Liso nauczył się wykonywania noży od swojego dziadka Saturnino Liso Minguillón i ojca Dionisio Liso Enfedaque kontynuując z powodzeniem wielosetletnią rodzinną tradycję. Wykuwał noże różnego typu, choć z pewnością najbardziej znanymi były te z rodzaju “Sastaguino” (Cuchillo tipo sastaguino, Cuchillo de Sástago) oraz Navaja Sástago wykonywana w stylu rustykalnym (navaja ta została zaprojektowana w 1886 roku przez Dionisio Liso Morer, pradziadka Dionisio Liso Ferrer. Okazją dla której powstała ta navaja były narodziny syna DLM, Saturnino Liso Minguillón). Dionisio Liso był ostatnim cuchillero, który tworzył navaja tego typu, w tej wersji. Charakterystycznym dla jego warsztatu w ostatnim okresie twórczości było wykonywanie okładzin noży typu Sastaguino z macicy perłowej żyjącej w Ebro słodkowodnej małży z gatunku Margaritone (Margaritifera auricularia). Prace Mistrza zawsze cechowało znakomite wykonanie i wykończenie (bez względu na to czy był to nóż przeznaczony do zwykłej pracy czy też wykwintny prezent), niezwykła dbałość o szczegóły, precyzja, smak i elegancja.

Dionisio Liso Ferrer był bardzo znanym, cenionym i szanowanym w Hiszpanii twórcą. Jego noże wielokrotnie wręczane były w formie prezentów różnym oficjelom (jeden z nich jest nawet własnością arcybiskupa Saragossy), znajdują się też one w zbiorach Museo Municipal de la Cuchillería de Albacete. Maestro jako uznany autorytet pomagał w identyfikacji i datowaniu noży w Museo Municipal de la Cuchillería de Albacete i Museo Provincial de Teruel. Był radnym miasta Sástago i asesorem muzeum MCA w Albacete. Dionisio Liso przyjaźnił się z wieloma znakomitymi nożownikami, takimi jak choćby José Exposito i Manuel Fernandez z Albacete, był również przyjacielem dyrektor Museo Municipal de la Cuchillería de Albacete Mariany de Pascual.

Dionisio Liso Ferrer przeszedł na emeryturę w grudniu 2010 roku. Zamierzał poświęcić się temu, co lubił najbardziej czyli wykonywaniu noży. Jego marzeniem było utworzenie obok rodzinnego warsztatu muzeum poświęconego nożom i historii nożownictwa w Sástago. Nie zdążył...

23 grudnia 2010 roku Dionisio Liso zmarł w wyniku choroby serca. Był ostatnim z rodu Liso. Wraz z nim bezpowrotnie odeszła w przeszłość mająca blisko czterechsetletnią tradycję marka „Liso Sástago”... i navaja typu Sástago w wersji rustykalnej. W opinii wielu znających go osób Dionisio Liso Ferrer był wspaniałym, pomocnym i przede wszystkim dobrym człowiekiem. Odszedł zatem nie tylko znakomity rzemieślnik ale i cudowny człowiek...

Strona Cuchilleria Dionisio Liso:

http://csastago.educa.aragon.es/abuelos/lisocuchillos/cuchillerialiso.htm

Jose Javier Pomar (sastaguino) - dziękuję za pomoc i życzliwość.

Serdeczne podziękowania dla Mario (quirrino) z "Foro Armas Blancas" za ogromną pomoc, której udzielił mi podczas zbierania materiałów do tego tekstu. Bez niego ten temat byłby mocno niekompletny.

Bardzo dziękuję!

Janusz Łangowski

Zdjęcia i informacje pochodzą również ze stron:

http://armasblancas.mforos.com/

http://www.sastago.com/

http://csastago.educa.aragon.es/abuelos/lisocuchillos/cuchillerialiso.htm

http://loucomballa.com

http://www.spend-in.com/